Tο Υφυπουργείο Αθλητισμού και η Γενική Γραμματεία Αθλητισμού συνέλεξαν και δημοσίευσαν με το πρόγραμμα e-kouros, πριν ένα μήνα, δεδομένα από τις αθλητικές ομοσπονδίες.

Τα στοιχεία για τον ενδιαφερόμενο αναγνώστη υπάρχουν εδώ.

Η συλλογή των δεδομένων ήταν μια απαραίτητη, εδώ και χρόνια, διαδικασία ώστε να γνωρίζει η Πολιτεία πόσα αθλήματα καλλιεργούνται από τις ομοσπονδίες, πόσοι ενεργοί αθλητές υπάρχουν σε αυτές και σε ποια ηλικιακή κατηγορία.

Προφανώς τα δεδομένα που δημοσιοποιήθηκαν είναι ένα μέρος των συνολικών δεδομένων, που χρειάζεται να τύχουν ευρύτερης και ουσιαστικής επεξεργασίας από την Πολιτεία, αλλά και κάθε ομοσπονδία ξεχωριστά.

Παρόλα αυτά ο ενδιαφερόμενος αναγνώστης μπορεί μέσα από τα στοιχεία να δει πόσες αθλητικές ομοσπονδίες υπάρχουν, σε ποιες κατηγορίες αθλημάτων (ατομικά, ομαδικά, στόχου, επίδοσης, ρακέτας, μαχητικά, ακριβείας, καλλιτεχνικά κλπ.), πόσα σωματεία και προπονητές ανά άθλημα και πολλά άλλα.

Για το βόλεϊ, σε αυτή τη συλλογή δεδομένων, υπάρχουν αρκετά ενδιαφέροντα στοιχεία, από τα οποία μπορεί να εξαχθούν χρήσιμα συμπεράσματα τόσο για τη θέση του αθλήματος στο σύνολο του Ελληνικού αθλητισμού όσο και για τις δυνατότητες και αδυναμίες που παρουσιάζει, αλλά και τις ευκαιρίες που μπορεί να έχει για να αναπτυχθεί ή τις απειλές που θα πρέπει να αντιμετωπίσει.Αρχικά θα πρέπει να τονιστεί ότι το βόλεϊ παραμένει ένα μεγάλο και σημαντικό άθλημα.

Η Ελληνική Ομοσπονδία Πετοσφαίρισης (Ε.Ο.ΠΕ.) είναι η τρίτη (3^η) σε δυναμικότητα σωματείων ομοσπονδία (433 σωματεία) μετά το ποδόσφαιρο (2.304) και το μπάσκετ (851), ενώ είναι η τέταρτη (4^η) ομοσπονδία σε δυναμικότητα αθλητών/τριών (24.321 αθλητές/τριες) μετά το ποδόσφαιρο (131.689), το μπάσκετ (74.643) και την κολύμβηση (29.461) με τα συναφή αθλήματα (υδατοσφαίριση, καταδύσεις, καλλιτεχνική κολύμβηση). Ειδικότερα στη δυναμικότητα αθλητριών το βόλεϊ (20.822 αθλήτριες) είναι πρώτο (1^ο) άθλημα ακολουθούμενο από το μπάσκετ (12.887).

Όμως, τα καλά νέα σταματούν εδώ, καθώς η υψηλή δυναμικότητα του βόλεϊ σε αριθμό ενεργών δελτίων οφείλεται στην αθρόα προσέλευση γυναικών οι οποίες κατά κύριο λόγο είναι στις τάξεις του αθλήματος μόνο στις ηλικίες 13-18.

Ας δούμε αναλυτικά τα διαθέσιμα στοιχεία (στα γραφήματα οι αθλητικές ομοσπονδίες αποτυπώνονται με το όνομα του κύριου αθλήματος που εκπροσωπούν). Στην αναλογία αθλουμένων ανά φύλο, το βόλεϊ έχει δυσανάλογο καταμερισμό αθλουμένων σε βάρος των ανδρών, καθώς μόνο το 14% των αθλουμένων στο βόλεϊ είναι άνδρες. Δυσμενέστερη αναλογία έχουν μόνο η γυμναστική και το τσιρλίντινγκ.

Οι αντίστοιχες αναλογίες ανδρών άλλων δημοφιλών ομαδικών αθλημάτων είναι στο ποδόσφαιρο 96%, στο μπάσκετ 82%, στο χάντμπολ 66%, ενώ στον κλασικό αθλητισμό είναι 41%. Στο γράφημα 1 επιλέγονται χαρακτηριστικά αθλήματα όλων των κατηγοριών (ομαδικά, ατομικά, ρακέτας, εισβολής, καλλιτεχνικά κλπ.).

Γράφημα με τα όλα τα αθλήματα υπάρχει εδώ.

Γράφημα 1. Αναλογία αθλουμένων ανά φύλοΙδιαίτερο πρόβλημα για το βόλεϊ αποτελεί η συνεχιζόμενη αρνητική (για τα αγόρια) αναλογία αγοριών-κοριτσιών στην έκδοση νέων δελτίων. Τα στοιχεία των νέων εγγραφών δόθηκαν από τον κ. Άγγελο Κυριακίδη, τον οποίο και ευχαριστώ, και προέρχονται από τους Διοικητικούς απολογισμούς κατά τη διάρκεια των ετήσιων γενικών συνελεύσεων της Ε.Ο.ΠΕ.

Συγκεκριμένα, για τα έτη 2016 έως 2023 μόνο το 2016 (15,30%) και το 2021 (14,85%) η αναλογία των νέων εγγραφών αγοριών ήταν ελαφρά μεγαλύτερη από την αναλογία του συνόλου, όπως αποτυπώθηκε στα στοιχεία του e-Kouros (14,39 % προς 85,61%). Σε όλα τα άλλα έτη η αναλογία ήταν δυσμενέστερη από την αναλογία του συνόλου.

Επομένως, αν έχει διαμορφωθεί και ακολουθείται κάποια πολιτική και έχουν επιλεγεί ενέργειες για να αντιμετωπισθεί το συγκεκριμένο πρόβλημα, αυτή η πολιτική φαίνεται ότι δεν έχει αποτέλεσμα και θα πρέπει να αναθεωρηθεί.

Γράφημα 2. Εγγραφές νέων δελτίων αγοριών-κοριτσιών στο βόλεϊ για τα έτη 2016-2023.

Η διακεκομμένη γραμμή είναι στην αναλογία ανδρών προς το σύνολο των δελτίων (14,39%)Το πρόβλημα περιγράφεται αναλυτικότερα αν ελεγθεί το πλήθος των δελτίων ανά φύλο/έτος. Στις καλύτερες χρονιές από πλευράς νέων εγγραφών σε αγόρια (2016, 2022) κάθε σωματείο που καλλιεργεί το βόλεϊ (433 σωματεία) έκανε μόλις 2 (!) εγγραφές νέων αγοριών.

Γράφημα 3.

Πλήθος νέων δελτίων αγοριών-κοριτσιών στο βόλεϊ για τα έτη 2016-2023.Πέρα από την αναλογία ανδρών-γυναικών εντός του αθλήματος, ιδιαίτερα κρίσιμο στοιχείο είναι ο αριθμός των αθλουμένων στο σύνολο των αθλουμένων όλων των αθλημάτων, ανά φύλο, σε όλη τη χώρα. Με δύο λόγια, πόσο δημοφιλές είναι το βόλεϊ στον ενεργό αθλητικό πληθυσμό, ανά φύλο.

Εδώ τα στοιχεία είναι απογοητευτικά. Μόνο το 1,15% των αγοριών ασχολείται με το βόλεϊ (αντίστοιχες αναλογίες για το ποδόσφαιρο 42%, το μπάσκετ 20%, το χαντμπολ 1,17%, ενώ για τον κλασικό αθλητισμό 2,5%). Για τις γυναίκες οι αναλογίες είναι: βόλεϊ 19%, μπάσκετ 12%, ποδόσφαιρο 4%, χάντμπολ 2% και στον κλασικό αθλητισμό 10%.

Για να γίνει σαφής η αναλογία, αλλά και η ανάγκη λήψης ουσιαστικών μέτρων, αρκεί να αναφερθεί ότι στους εκατό (100) άνδρες που κάνουν αθλητισμό, μόνο ένας (1) παίζει βόλεϊ, ενώ στις εκατό (100) γυναίκες περίπου είκοσι (20) παίζουν βόλεϊ, δώδεκα (12) μπάσκετ και δέκα (10) κάνουν κλασικό αθλητισμό.

Αν αναλογιστούμε τη δυναμική που αναπτύσει το μπάσκετ με τηλεοπτική προβολή, υψηλό επίπεδο επιτυχιών και Πανευρωπαικών πρωταθλημάτων (Euroleague) αλλά και την αθρόα χρηματοδότηση που δίνει το ποδόσφαιρο για να υποστηρίξει το ποδόσφαιρο γυναικών, υπάρχει κίνδυνος η πρωτοκαθεδρία που τώρα υπάρχει για το βόλεϊ γυναικών, ως πρώτο άθλημα, να ανατραπεί στο μεσοπρόθεσμο μέλλον.

Γράφημα 4.

Αναλογία ενεργών αθλουμένων ανδρών-γυναικών στο σύνολο του Ελληνικού αθλητισμού.Όμως, ακόμα και από αυτή την πρωτοκαθεδρία στο σύνολο του γυναικείου αθλητισμού, τα οφέλη για το άθλημα είναι περιορισμένα, καθώς εντοπίζεται πρόβλημα στην ηλικιακή κλιμάκωση των αθλουμένων ανδρών και γυναικών (κυρίως γυναικών αφού αποτελούν το 85% του συνόλου των αθλουμένων). Το άθλημα εμφανίζει τον υψηλότερο αριθμό δελτίων ενεργών αθλητών και αθλητριών στην ηλικιακή κατηγορία (ΗΚ) 16-18, ενώ στην αμέσως επόμενη ΗΚ 19-35 έχει μια απώλεια της τάξης του 50%.

Προφανώς τα υπάρχοντα στοιχεία δεν επαρκούν για την εξαγωγή σταθερών συμπερασμάτων. Θα ήταν περισσότερο χρήσιμα αν προέρχονταν από ηλικιακή κλιμάκωση, ανά φύλο, με περισσότερες ΗΚς (πχ. 19-23, 24-30, 31-35) για να υπάρχει πληρέστερη εικόνα της αθλητικής διαρροής (προφανώς η Ομοσπονδία έχει τέτοια δεδομένα).

Στοιχεία που είχαν παρουσιαστεί σε προηγούμενη μελέτη (εδώ,  και εδώ), και αφορούσαν τον αριθμό των ομάδων, που συμμετείχαν σε αναπτυξιακά πρωταθλήματα και των 2 φύλων, συνηγορούν στο συμπέρασμα ότι στα κορίτσια υπάρχει μεγάλη αθλητική διαρροή μετά την ηλικία των 18 ετών, ενώ στα αγόρια ο αριθμός των συμμετεχόντων στο άθλημα παραμένει σχετικά σταθερός.

Η συγκεκριμένη δομή και ηλικιακή σύνθεση ανά φύλο φανερώνει διασπάθιση πόρων του αθλήματος (προπονητικές ώρες σε κλειστά γυμναστήρια, αθλητικό υλικό, διοργάνωση αγώνων) χωρίς να υπάρχει αντίκρισμα ανάλογο στις αγωνιστικές ηλικίες ενηλίκων.

Θα πρέπει να υπάρξει διττός στόχος: αφενός να διερευνηθεί το πρόβλημα της εγκατάλειψης των κοριτσιών και στο βαθμό που η εγκατάλειψη δεν αφορά κοινωνικούς και προσωπικούς, αλλά αθλητικούς λόγους, να υπάρξουν μέτρα για να παραμείνουν περισσότερα χρόνια στο άθλημα.

Από την άλλη πλευρά θα πρέπει να γίνει προσπάθεια ώστε περισσότερα αγόρια να μπουν στο άθλημα, να δοθούν κίνητρα στα σωματεία να κάνουν νέες εγγραφές σε αγόρια που εγκαταλείπουν άλλα αθλήματα (χρήσιμη θα είναι επισκόπηση του πίνακα της ηλικιακής σύνθεσης του ενεργού αθλητικού πληθυσμού όλων των αθλημάτων ώστε να εντοπιστεί αθλητική διαρροή/εγκατάλειψη ανδρών σε άλλα αθλήματα).

Με βάση τα παραπάνω, το βόλεϊ κινδυνεύει να γίνει αμιγώς γυναικείο σπορ, να είναι μαζικοποιημένο στην ηλικία των 13-18 ετών, ως απασχόληση και όχι ως άθλημα, χωρίς δυνατότητα να μετατρέψει την μαζική ενασχόληση σε αθλητική ποιότητα, γιατί οι διαθέσιμοι πόροι (ώρες γηπέδων, προπονητές, σχεδιασμοί πρωταθλημάτων) δαπανώνται σε μη αναπτυξιακούς σκοπούς (προπονητική απασχόληση και διοργάνωση αγώνων για αθλήτριες με περιορισμένο αγωνιστικό ορίζοντα, που γρήγορα εγκαταλείπουν το άθλημα).

Σε μία τέτοια κατάσταση, από την οποία δεν απέχουμε πολύ, ακόμα και οι μαζικοποιημένοι χώροι του αθλήματος (ακαδημίες κοριτσιών, σχολές ενηλίκων beach volley) θα υποστούν απώλειες γιατί θα έχει αλλοιωθεί ο unisex χαρακτήρας του βόλεϊ.

Η μεγάλη δυσκολία που υπάρχει να παραμένουν στο χώρο του αθλήματος ενήλικοι/ες αρχικά ως αθλητές/τριες και στη συνέχεια ώς πάροχοι ή ως καταναλωτές υπηρεσιών θα έχει σύντομα ως αποτέλεσμα, όχι μόνο να μειώνεται ο αριθμός των αθλητών/τριών, αλλά και ο αριθμός φιλάθλων, και να υπάρχει δυσκολία στην εύρεση νέων προπονητών/τριών, διαιτητών/τριών ακόμα και αθλητικών παραγόντων.

Η ανάγκη για την άμεση αντιμετώπιση του προβλήματος με τη λήψη ουσιαστικών και αποτελεσματικών μέτρων είναι επιτακτική. Διαφορετικά, σε λίγα χρόνια η κατάσταση θα είναι μη αναστρέψιμη, καθώς με τη διαρκή μείωση του ενδιαφέροντος για το ανδρικό βόλεϊ δεν θα υπάρχουν ενδιαφερόμενοι (κυρίως προπονητές) για να την αναστρέψουν. Αν τώρα υπάρξει αδιαφορία ή αναποτελεσματικότητα, η αναπόφευκτη οριστική λύση του προβλήματος θα είναι επώδυνη, αφού το ανδρικό βόλεϊ, απλά θα εξαφανιστεί.

Είναι σημαντικό, προτού να είναι αργά, να προταθεί στα σωματεία ολοκληρωμένη δέσμη μέτρων που θα οδηγήσουν στη δημιουργία νέων και στη συντήρηση των υφιστάμενων τμημάτων αγοριών.

Βέβαια, ένα πρακτικό και πραγματικό πρόβλημα, που υπάρχει στην εφαρμογή τέτοιων πολιτικών και στη λήψη μέτρων μακράς απόδοσης, είναι το πώς μπορούν να εφαρμοστούν μακροπρόθεσμοι σχεδιασμοί ανάπτυξης και να τεθούν αντίστοιχοι στόχοι όταν οι πολιτικοί κύκλοι διαχείρισης των σχεδιασμών (θητείες των οργάνων διοίκησης των αθλητικών ομοσπονδιών) είναι χρονικά υποδεέστεροι.Μέτρα τέτοιου τύπου που αφορούν τη συντήρηση ενός μεγάλου μέρους του αθλήματος πρέπει να τίθενται στην επιλογή όσων θα τα στηρίξουν αν εφαρμοστούν, δηλ. των σωματείων.

Θα πρέπει όλοι να αναλογιστούν την εικόνα που θα έχει το σπορ αν τα αγόρια δεν παίζουν βόλεϊ και οδηγηθούμε αρχικά σε πλήρη «βετερανοποίηση» των κατηγοριών και στη συνέχεια σε περαιτέρω συρρίκνωση και τελικά εξαφάνισή τους.

Αναφορικά με την ηλικιακή κλιμάκωση των αθλουμένων ανδρών-γυναικών, από την επισκόπηση του γραφήματος 5, προκύπτει πολύ μικρό μερίδιο του βόλεϊ στην ΗΚ 9-12 (2,5% των συνολικών δελτίων), όπου μπάσκετ (21,7%) και χάντμπολ (14,3%) έχουν ήδη κάνει βήματα καθιέρωσης στη συνείδηση αγοριών και κοριτσιών.

Προφανώς, η ευκολία που προσφέρει η διεξαγωγή της προπόνησης μέσω του ελέγχου της μπάλας, που προκύπτει από τη φύση των αθλημάτων σε μπάσκετ, χαντμπολ, ποδόσφαιρο και η ευκολία διεξαγωγής αγώνων λειτουργεί ευνοϊκά.

Από την άλλη πλευρά προσπάθειες όπως το baby volley ή το balloon volley εγκαταλείφθηκαν από την Ομοσπονδία.Αξίζει αναφορά η περίπτωση του χάντμπολ, όπου με σχεδόν το 20% των σωματείων σε σχέση με το βόλεϊ (89 έναντι 433) έχει το 14% των αθλητικών δελτίων του στην ΗΚ 9-12, ενώ το βόλεϊ έχει μόλις το 2,5%.

Επίσης, πάλι σχετικά με το χάντμπολ, είναι αξιοσημείωτη η σταθερότητα στην ηλικιακή κλιμάκωση του αθλητικού δυναμικού του, καθώς στις ΗΚ 13-15, 16-18 έχει αναλογία ενεργών αθλητών/τριών 27%, σχεδόν ίση με την ΗΚ 19-35.

Με απλά λόγια, όσοι ξεκινούν να παίζουν χάντμπολ, ως παιδιά παραμένουν στο άθλημα ως ενήλικες, ενώ αντίθετα στο βόλει υπάρχει εκτεταμένη αθλητική διαρροή.

Γράφημα 5.

Αναλογία δελτιών αθλουμένων ανα ηλικιακή κατηγορίαΑναφορικά με στοιχεία που δημοσιεύθηκαν στο e-Kouros και αφορούν τη διάρθρωση των αθλημάτων ανά διοικητική περιφέρεια της χώρας, μπορούν να εντοπιστούν περιφέρειες στις οποίες το βόλεϊ υστερεί ως προς τη σχέση του γενικού πληθυσμού με τον αριθμό των σωματείων, δηλαδή σε πόσους πολίτες απευθύνεται κάθε σωματείο ανά διοικητική περιφέρεια της χώρας.

Αντίστοιχες συγκρίσεις με άλλα αθλήματα (κυρίως με το μπάσκετ, με το οποίο χρησιμοποιεί τους ίδιους αθλητικούς χώρους) μπορούν να δώσουν πολύτιμα συμπεράσματα.

Με αυτό τον τρόπο θα μπορούσαν τα παράβολα για την ίδρυση νέων σωματείων να μην είναι ίδια για όλη την επικράτεια (εδώ), αλλά να δίνεται επιπλέον κίνητρο ίδρυσης νέων σωματείων σε συγκεκριμένες περιφέρειες της χώρας, ώστε οι συγκεκριμένοι δείκτες να εξισορροπηθούν. Στο γράφημα 6 αποτυπώνεται το πλήθος ατόμων του γενικού πληθυσμού στο οποίο απευθύνεται κάθε αθλητικό σωματείο της συγκεκριμένης διοικητικής περιφέριεας.

Για την καλύτερη ερμηνεία των δεδομένων θα πρέπει να ληφθεί υπόψη όχι μόνο ο αριθμός των πολιτών ανά σωματείο, αλλά και να γίνει σύγκριση με το μπάσκετ και τη διαφορά που υπάρχει, καθώς ο αριθμός των σωματείων καθορίζεται και από μη ελεγχόμενους παράγοντες, όπως η νησιωτικότητα και κυρίως ο αριθμός των διαθέσιμων κλειστών γυμναστηρίων.

Με βάση τα παραπάνω κριτήρια, το βόλεϊ έχει τις χειρότερες επιδόσεις στη Δυτική Ελλάδα, στη Στερέα Ελλάδα, και στα Ιόνια νησιά, ενώ τις συγκριτικά καλύτερες στην Ανατολική Μακεδονία/Θράκη, στην Κρήτη και στα νησιά Νοτίου και Βορείου Αιγαίου.

Γράφημα 6.

Γενικός πληθυσμός ανά αθλητικό σωματείο στις διοικητικές περιφέρειες της χώρας.

Είναι ευθύνη της Ομοσπονδίας αυτά τα στοιχεία που συγκεντρώθηκαν να επιμερισθούν σε περισσότερες κατηγορίες δεδομένων όπως, ο αριθμός των ομάδων που συμμετέχουν σε αναπτυξιακά πρωταθλήματα ανά Ένωση και πρωταθλήματα ενηλίκων, το φύλο των προπονητών, ο αριθμός των σωματείων και των αθλητών που ασχολούνται με το beach volley.

Επίσης είναι χρήσιμη αντίστοιχη έρευνα με τα δεδομένα του e-Kouros για άλλα αθλήματα και ομοσπονδίες που υπάρχει διαρροή αθλητών έτσι ώστε με συγκεκριμένα προγράμματα να γίνει προσπάθεια προσέλκυσης νέων αθλητών ανδρών από άλλα αθλήματα.

Παράλληλα θα είναι χρήσιμο να εντοπιστούν και να αντιμετωπιστούν παράγοντες της αθλητικής διαρροής των κοριτσιών και να ελεγχθούν στο πλαίσιο που αυτό είναι εφικτό και δεν αφορά ευρύτερες κοινωνικές επιλογές.Είναι σημαντικό να μελετηθεί η δυναμική του αθλήματος και μέσα από τη λειτουργία των σωματείων όπως παρουσιάζεται στην έκθεση.

Η ΕΟΠΕ είναι η τρίτη (3^η) Ομοσπονδία μετά το ποδόσφαιρο και το μπάσκετ με βάση τον αριθμό σωματείων στην επικράτεια, ενώ βρίσκεται είναι έβδομη (7^η) στην κατάταξη της λίστας των σωματείων που ανήκουν σε μια μόνο Ομοσπονδία (καλλιεργούν ένα άθλημα) και στη δεύτερη (2^η) θέση στην λίστα των πολυαθλητικών σωματείων.

Τα ποιοτικά χαρακτηριστικά αλλά και τα συμπεράσματα που προκύπτουν από την ανάλυση των δεδομένων και τη δυναμική των αθλημάτων, όπως καταγράφεται από τη μελέτη, δημιουργεί την ανάγκη λήψης πρωτοβουλιών. Ιδιαίτερα όταν το βόλεϊ ανήκει στα λιγότερο προβεβλημένα από την τηλεόραση αθλήματα (ακόμα κι αν αυτό αφορά τους τελικούς του πολυπληθέστερου αθλήματος γυναικών).

Τα δεδομένα της έκθεσης δείχνουν ότι ο χρόνος δεν δουλεύει υπέρ του βόλεϊ. Η ανάδειξη μιας στρατηγικής από τους ιθύνοντες του αθλήματος που θα αξιοποιεί τα στοιχεία της έκθεσης ίσως πλέον αποτελεί μονόδρομο.

Η  κεντρική εικόνα δημιουργήθηκε με το πρόγραμμα παραγωγής Τεχνητής Νοημοσύνης (ΠΤΝ) Copilot της Microsoft.

ΔΕΙΤΕ ΕΔΩ ΤΑ ΓΡΑΦΗΜΑΤΑ

(https://www.sdrikos.com/my-blog-in-greek/e-kouros)